Dendera: indrukwekkende tempel van Hathor in Egypte
Dendera was oorspronkelijk de antieke stad Iounit Netert, wat ‘de pilaar van de godin (Hathor)’ betekent. Van deze stad staat tegenwoordig vooral nog de tempel overeind, één van de best bewaarde van Egypte naast die van Edfu. De naam Dendera is afgeleid van het Griekse Tentyris. De stad was in het verleden een belangrijk bestuurlijk centrum, totdat in het begin van het Arabische tijdperk de woonkern verschoof naar het nabijgelegen Keneh. Opgravingen van de necropolis tonen aan dat deze plek al sinds het begin van de historische periode bewoond was, met een bloeiperiode die viel tijdens het einde van het Oude Rijk.
Hathor, de beschermgodin van Dendera, had verschillende aspecten. Ze werd afgebeeld als een hemelse koe met een met sterren bedekte vacht, maar kon ook veranderen in een vuurspuwende leeuwin, wat haar rol als godin van passie, genot en lichamelijke geneugten verklaart. In Dendera trad ze vooral op als de gemalin van Horus. De huidige tempel werd gebouwd in de 1ste eeuw v.Chr., aan het einde van de Ptolemaeënperiode. Het heiligdom is omgeven door een rechthoekige ommuring en bestaat uit een voorportaal met zuilen die Hathorische kapitelen dragen, een hypostylzaal, meerdere vertrekken waaronder de naos, en kapellen voor de offergaven en de Enneaden, de negenschaar van goden.
De muren en zuilen van de tempel zijn rijkelijk bedekt met kleurrijke reliëfs, waarvan sommige nog vrijwel intact zijn. Een bijzonder kenmerk van Dendera zijn de crypten onder de zware muren, waarvan de functie nog steeds onbekend is. Ook opvallend zijn de kapellen op de terrasdaken, waaronder de kapel die beschouwd werd als het graf van Osiris. Hier werd een lichaamsdeel van de god bewaard als reliek. Boven de toegang tot dit ‘graf’ bevindt zich de beroemde rondlopende dierenriem in reliëf – de oudst bekende zodiak ter wereld, waarvan het originele exemplaar in het Louvre ligt.
Op het tempelcomplex staan ook twee ‘mammisi’, kleine kapellen die de mystieke geboorte van de godin uitbeelden. Eén van deze bijgebouwen stamt uit de tijd van farao Nectanebo en is deels verwoest, terwijl de andere, uit het tijdperk van keizer Augustus, uitstekend bewaard is gebleven. Deze laatsten tonen duidelijk Grieks-Romeinse invloeden, vooral in de architectonische indeling met een zuilengang rondom de cella. Bij de zuidmuur worden middels reliëfs de geboorte van Ihi, de zoon van Hathor en Horus, verbeeld. Rond het tempelcomplex is ook een voormalig ‘heilig meer’ dat nu met begroeiing een oase-achtig landschap vormt. Daarnaast waakt een standbeeld van Bes, de kleine god met een dwergachtig uiterlijk, aan de buitenmuur.
Dendera is een unieke bestemming voor liefhebbers van oude Egyptische cultuur en architectuur. De indrukwekkende tempel met zijn rijke mythologie, belangrijke reliëfs en mysterieuze crypten biedt een fascinerende blik op de religieuze praktijken uit het Ptolemeïsche tijdperk. Bezoekers kunnen meer leren over deze bijzondere plek door de plattegrond van de tempel in te zien via De plattegrond van de tempel en zich te verdiepen in de rijke geschiedenis van Egypte.
