De necropolis van Thebe: indrukwekkende graven en paleizen
De necropolis van Thebe ligt aan de linkeroever van de Nijl, op de rand van de woestijn. Hier bouwden de Thebanen hun dodenstad op de steile flanken van een woestijnplateau. Tussen de rivier en de woestijn lag een groenstrook met akkerland waar de bewoners woonden. Op deze plaats liet Amenophis III een uitgestrekt paleiscomplex verrijzen, te midden van fraai aangelegde tuinen bij het huidige dorp Malqata, net ten zuiden van Medinet Haboe. Een kanaal vanaf de Nijl kon het paleis bereiken, waarvan nog restanten van beschilderde muren zichtbaar zijn.
De koningen van het Middenrijk kozen voor hun begrafenis piramiden nabij El Faiyum. In het Nieuwe Rijk vestigden zij zich echter definitief in Thebe. Ramses II was een uitzondering door zijn graf in de delta te kiezen. De meeste farao’s lieten hun graven uithakken als hypogea in de steile rotswanden van de Vallei der Koningen. Hun vrouwen en kinderen werden apart begraven in de Vallei der Koninginnen. Hovelingen kregen grafgewelven dicht bij de prinsen, met schitterende schilderingen en bas-reliëfs die een levendig beeld geven van het oude leven.
De graf tempels stonden vroeger direct bij de piramiden, maar bij Thebe werden ze los gebouwd aan de voet van de steile rotshellingen. Amenophis III had de grootste graftempel, met als enige overblijfselen de monumentale ‘kolossen van Memnon’. Het Ramesseum van Ramses II geeft een goed beeld van deze graftempels. De graftempel van koningin Hatsjepsoet in Deir al-Bahari is beroemd door zijn klassieke zuilengalerijen en stijlvolle eenvoud, ontworpen door haar bouwmeester Senmoet. Ook de graftempel van Ramses III in Medinet Haboe valt op door zijn versterkte voorgevel die lijkt op een Kanaänitische migdol, en hier verbleef hij tot het einde van zijn regeerperiode.
De bouwactiviteiten rondom de necropolis vereisten de dagelijkse inzet van talrijke ambachtslieden zoals steenhouwers, stucwerkers, graveurs, schilders en beeldhouwers. Zij woonden in een ommuurd dorp bij Deir al-Medineh, met 70 kleine maar functionele huizen langs rechte straten. Vlak buiten lag de necropolis van deze ambachtslieden. Hun graven zijn kleinschalig maar zeer interessant, met levendige details, zoals in het graf van Ipoey, een beeldhouwer uit de tijd van Ramses II. Hier zijn scènes te zien van een hamer die op een voet valt, een visvangst in de Nijl en een oogarts die een patiënt behandelt, wat een bijzonder menselijk aspect aan de oude wereld geeft.
Thebe en zijn necropolis bieden een fascinerend kijkje in de grafarchitectuur en het leven van het oude Egypte. De combinatie van indrukwekkende graftempels, middeleeuwse paleizen en het ambachtslieden-dorp laat zien hoe belangrijk deze plek was voor de stedelijke en religieuze ontwikkeling. Voor wie geïnteresseerd is in de rijke geschiedenis en cultuur van Egypte is Thebe een onmisbare bestemming.
