India: Van Induscultuur tot klassieke Boeddhistische en Hindoekunst
India staat bekend als het moederland van een rijke kunsttraditie die teruggaat tot de Induscultuur (2400-2000 v. Chr.), met zowel autochtone stijlen als invloeden uit Mesopotamië. Tijdens de Mauryadynastie (320-185 v. Chr.) zijn opvallende kunstwerken ontstaan, zoals de dierenkapitelen op de edictzuilen van keizer Ashoka die boeddhistische leer kracht bijzetten. Deze periode toont ook bijzondere verwantschappen met Perzische kunst uit de Achamenidentijd (557-330 v. Chr.).
De vroegste boeddhistische kunst is helder Indiaas van aard en komt tot uiting in stoepa-reliëfs die cultushandelingen en levensverhalen van Boeddha Shakyamoeni verbeelden zonder hem direct af te beelden. Symbolen zoals voetafdrukken en het rad van de leer domineren. Belangrijke stoepa’s zijn te vinden in Bharhoet en Sanchi, waar de kunst gekenmerkt wordt door een overvloed aan dier- en plantmotieven en een kenmerkende mollige lichaamsbouw. De tjaitya’s en vihara’s zijn speciale heiligdommen en samenkomstenruimten voor boeddhisten, vaak uitgehouwen in rotsen.
Rond dezelfde tijd ontstonden in Gandhara, beïnvloed door de Hellenistische kunst, de eerste afbeeldingen van Boeddha als persoon, die de basis vormden voor de latere boeddhistische beeldhouwkunst in Zuid- en Oost-Azië. De reputatie van de Indiase kunst bereikte haar hoogtepunt in de Goeptatijd (4e-8e eeuw), met verfijnde afbeeldingen van de Boeddha in verschillende houdingen en een sterke ontwikkeling van symboliek in lichaamstaal, kleuren en attributen. Grote tempelcomplexen zoals die in Ajanta, beroemd om hun fresco’s, stammen uit deze periode.
De hindoekunst ontwikkelde zich vanaf de 7e eeuw met twee hoofdtypen tempelbouw: noordelijk en zuidelijk, elk met talrijke varianten. De tempels, zoals de Parashoerameshyar-tempel in Orissa, zijn rijkelijk versierd met beeldhouwwerk en vormen ware kunstwerken. De beeldhouwkunst van het hindoeïsme heeft een uitgebreid pantheon waar Sjiva, Parvati en Vishnoe centraal staan, vaak weergegeven met krachtige mythologische symboliek. De esthetiek is vrij zinnelijk, waarbij zowel het bovenaardse als het menselijke wordt uitgebeeld, wat deze kunst ook zonder kennis van iconografie toegankelijk maakt.
Deze historische en artistieke ontwikkelingen maken India tot een belangrijk centrum van cultuur en religieuze kunst, met blijvende invloed in Zuid- en Oost-Azië. Bezoek kunsthistorie voor meer informatie over de rijke kunsthistorie van India.