Schoonhoven: Historisch Stadje aan de Lek in Zuid-Holland
Schoonhoven is een charmant stadje in de provincie Zuid-Holland, gelegen aan de rivier de Lek. De plaats ontstond rond 1200 na het graven van een rivierhaven en ontwikkelde zich als marktplaats en vesting, hoewel het nooit een grote handelsstad werd. Na 1945 breidde Schoonhoven zich uit buiten de deels bewaarde stadswallen. In de 18de eeuw kende de stad enige bloei door tapijtweverijen, pijpenindustrie en vooral edelsmederij, een traditie die tot op de dag van vandaag voortduurt. Het grootste deel van Schoonhoven is een beschermd stadsgezicht, erkend op provinciaal en nationaal niveau.
De Sint-Bartholomeuskerk is een van de belangrijkste monumenten van Schoonhoven. Het oudste deel is het koor uit circa 1400, met zijkoren die rond 1500 hun kenmerkende vorm kregen. De toren, oorspronkelijk gebouwd in de 15de eeuw, kreeg midden 17de eeuw een classicistische bovenbouw. Vanwege zware verzakkingen werd de toren in 1927-1934 met constructies gestut, wat ook het interieur aanzienlijk wijzigde. In het zuiderzijkoor ligt de grafzerk van Olivier van Noort, de eerste Nederlander die wereldzeiler was. Bezoek Zuid-Holland voor meer informatie over de regio.
Het stadhuis van Schoonhoven dateert uit 1452-1454 en heeft een laatgotische tufstenen bouwstijl. In 1604 werd de balustrade toegevoegd. Tijdens restauraties eind jaren twintig werden het raamwerk, de ingang en de stoep aangepast in een eenvoudige moderne stijl. De begane grond diende oorspronkelijk als markthal, ondersteund door netgewelven. Andere historische gebouwen zijn het Stadskorenpakhuis uit 1566 met het stadswapen, de Veerpoort met wachthuis uit 1601, en de schilderachtige Waag uit 1617, gelegen op een brug in de haven.
Schoonhoven kent diverse fraaie woonhuizen met bijzondere gevels. Zo dateert de voorgevel van het huis Haven 82 uit 1608, terwijl aan de Lopikerstraat huizen staan met trapgevels uit 1571 en 1642. Ook de huizen Koestraat 109, 130 en 134 zijn architecturaal van belang. Een aanrader is het Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum aan het Kazerneplein 4, met een uitgebreide collectie zilveren en gouden voorwerpen van de 17de tot de 20ste eeuw, plus een grote verzameling klokken en horloges.
De omgeving van Schoonhoven is eveneens de moeite waard. Op ongeveer 10 kilometer ligt een stil plaatsje aan de Lek met een laatromaanse hervormde kerk en een stadhuis uit 1644 met fraaie trapgevels. Ook Kinderdijk, circa 20 kilometer zuidwestelijk, is bekend vanwege het polderlandschap met 19 windmolens uit de 18de eeuw, historische sluizen en een gemeenlandshuis. Het vestingstadje Nieuwpoort, vlakbij Schoonhoven, bezit goed bewaarde 17de-eeuwse stadswallen met zes bastions en een raadhuis uit 1697. Langs de rivier Vlist ten noordoosten van Schoonhoven liggen diverse oude boerderijen. Voor een overzicht van de regio en omliggende plaatsen bezoek kaart en plaatsnamen lijst.
